In¹ een diepe polder in Noord Holland².

Vochtige kou trekt in mijn voeten, de zee schijnt hier onder de grond door richting Duitsland te stromen.

Grond die langzaam wegzakt; nog een jaar of tien, dan is het gebeurd. Glimlachend herinner ik me het verlangen dat dit ooit met mijn geboortedorp zou gebeuren. "Ver van de vette grond zal je wonen" spraak Izaäk tegen zijn teleurgestelde zoon Esau, nadat hij zijn eerstgeboorterecht aan zijn jongere broer had verkocht, in ruil voor een voedzame maaltijd -ergens spraak deze opportunistische vroegkapitalistische daad mij. Evenals zijn fantastische onverschilligheid aangaande ieder vorm van familiaire hiërarchie; Esau werd mijn vroege held.

Be a man, kill someone, be a man, be someone, kill yourself.³

¹ Het lettertype (Franklin Gothic) wat ik hier gekozen heb, komt overeen met het lettertype wat gebruikt is in het partijprogramma van de PVV. De Franklin Gothic wordt overigens ook gebruikt in de huisstijl van het ‘Museum Of Modern Art’ in New York. De PVV gebruikt een blauwe kleur voor zijn letters, die laat ik hier achterwege, je kunt iconografisch ook te ver gaan. Dit blijkt overigens een volledig overbodige voetnoot: mijn gebrekkige digitale kennis nekt mij in het overbrengen van een lettertype op een webpagina. U leest deze tekst waarschijnlijk in een ander lettertype dan de eerder genoemde Franklin Gothic.

Het CDA-groen en het White Man’s Burden-wit straalt u wellicht tegemoet.

² Twee woorden die mij bij voorbaat al enigszins ongelukkig stemmen: “noord” - welcome jesus to my southern mind (J.Dowd) - iedere verwijdering van de evenaar is een stap in de verkeerde richting, en “Holland” - dorpen die naar incest ruiken, hopeloos lang doorgekookte groente en nare ‘wanna be rich’-architectuur. Het dorp heet Knollendam (ik ga er vooralsnog vanuit dat dit een grap is).

³ In de aankondiging van de kunstmanifestatie (waar dit essay deel van uitmaakt) stond: ‘geen punk’. Deze is evenwel van de Sex Pistols. De koppeling van “be a man” aan “kill someone” verwordend tot “be someone” en “kill yourself” heb ik, in mijn adolsecente onschuld nooit gezien als uitnodiging tot zelfmoord, of als oproep om er moordend op uit te trekken. De betekenis van deze tekst lag voor mij veeleer in het loskomen van de familieband, het ontwortelen van conditionering, het ridiculariseren van iedere etnische achtergrond, om uiteindelijk in het licht van een volledig vrije geest het ego vaarwel te kunnen zeggen.

Doodsbenauwd voor de dood trekt de nostalgie zijn vernietigend spoor door iedere vrije gedachte.

Godverdomme, wat is het hier koud.

Aan het eind van de doodlopende weg⁴, die 4 kilometer eerder begon, waan ik mezelf in niemandsland: een kaalgroen zompig landschap, hier en daar wat kleine boerderijen, volle sloten die bij een volgende regenbui zeker en vast overlopen, koeien. Mijn waan van niemandsland is van korte duur: hier stuurde Pol Pot de verderfelijke stedelingen naar toe, hier zou de ‘elite’ zijn decadent gedrag wel afleren, en uiteindelijk, als variant op de historisch onvermijdelijk overwinning van het proletariaat, de nieuwe mens ontstaan. De ‘Agrafrage’⁵ heeft Pol Pot zich nooit gesteld.

Dit is het land waar de Chetniks zich bewapend hebben om jarenlang mondain Sarajevo lam te schieten, hier houdt Ratko Mladic zich nog steeds schuil. Hier zorgen zuipketen voor grotere aantallen vroegtijdig afgestorven hersencellen dan menig grootstedelijke housefeestje, richten ‘aardige ooms’ en ‘ouderlingen die een oogje dichtknijpen’ meer schade aan dan ‘trotse broers’ die de eer van hun familie willen redden⁶. Hier doe ik mijn auto op slot.

Haastig kijk ik om me heen of een of andere boerenpummel mijn grootstedelijke nek subiet wil omdraaien, of een hondsdolle vos me in mijn kuiten bijt, of de modder niet langs de zijkant mijn schoenen inglijdt, vermengd met koeienstront. Mijn neus begint allengs te kriebelen en ik voel een keelpijn opkomen. Lekker weg in eigen land.

⁴ Het begrip ‘doodlopende weg’ werd ooit op een geweldige manier volledig ontkracht door een aantal Oekraïners die ons (mijn vrouw en ik in een volkswagentransporter; volledig verdwaald) een modderig veld in stuurde in de richting van ‘Zhovti Vodi’, en mij verbaasd aankeken toen ik op de kaart de duidelijk aanwezig asfaltweg vragend aanwees. –nee, dan moesten we even terugrijden, links af en vonden we na een paar honderd meter de asfaltweg; maar zo door het veld kom je er ook!

Hulde aan de niet langs begaande paden gekaderde blik van deze vriendelijke Oekraïners.

⁵ Marx zelf worstelde ook met de plattelandsbevolking, die hij nergens in zijn klassenstrijdtheorie ondergebracht kreeg: immers, de boeren hadden, in tegenstelling tot het proletariaat, bezit. Ik heb mijn oma, verre van communistisch overigens, weleens horen zeggen ‘dat je met boeren geen medelijden hoeft te hebben’.

⁶ In 2002 stapt Hirsi Ali over van de PvdA naar de VVD. Dit zelfde jaar werd Pim Fortuyn vermoord. Het benoemen van de Islam als achterlijke cultuur en verderfelijke ideologie werd gemeengoed. In diezelfde periode werd bekend dat er in een Noord Hollands dorp een omvangrijk incestdrama heeft afgespeeld waarbij diverse kinderen, ouders, ouderlingen, familieleden jarenlang betrokken waren. Deze affaire kreeg nagenoeg geen aandacht in de media. – De naam van het dorp ben ik vergeten, navraag bij ‘stichting lotgenoten incest slachtoffers’ brengt geen opheldering, alsof de hele zaak volledig is weggemoffeld. “Er zijn zo ontzettend veel insectdrama’s waarbij hele families in kleinere dorpsgemeenschappen betrokken zijn meneer, ik zou u over deze affaire in het bijzonder niets kunnen vertellen…”

Een mug zoemt rond mijn hoofd. Natuurmonumenten heeft zo z’n vernietigende werking op ieder ecosysteem.⁷ Is hier onlangs de Malaria parasiet niet aangetroffen in een mug die zijn leven lang een boerenschuur niet verlaten had?

Ik loop over trilveen en vraag me werkelijk af wat ik hier doe.⁸ ‘Ik’ is al lang ‘wij’, want ‘ik’ herinner, maar lang niet alles.

⁷ Ik citeer hier uit het ‘Rapport Ecologische Randvoorwaarden weidevogels in broedseizoen’, van de ‘kenniskring weidevogelslandschap’, een 104 pagina’s dik wetenschappelijke verhandelingen over de ecologische staat van het Wormer- en Jisperveld waaronder ook de Schaalsmeerpolder valt: “Zonder kennis van deze processen is weidevogelbeheer eigenlijk een ‘black-box approach’ waarbij men draait aan een paar knoppen van het ecosysteem en vervolgens de weidevogelstand ziet verbeteren of verslechteren zonder dit te kunnen verklaren.” Verder begrijp ik van het rapport niet veel, behalve dat de grutto weer verdwijnt, nadat hij juist weer na decennia van afwezigheid zijn lange snavel aan het firmament heeft getoont. De relatie tussen de afname van de grutto (volgens mij een bedachtzame vogel die steeds met z’n handen op z’n rug rustig her en der een wormpje meepikt) en de toename van de kemphaan (zijn karakter is in z’n naam terug te vinden, lijkt me zo) kan ik slechts literair maken.

⁸Het woordje ik is hier eigenlijk niet van belang, ik heb geen moeite met rondhangen op plekken waar ik eigenlijk niets te zoeken heb: in Uganda werd het scheldwoord ‘Mzungu’, wat de inlandse bevolking vaak naar het hoofd van de nietsvermoedende blanke passant slingerd, een eretitel toen ik de vertaling uit het Swahili vernam: “hij die maar wat rondhangt en niets doet” –daar sta je dan met je White Man’s Burden en je vooringenomenheid.

Terug in de auto hoor ik (nu wist ik het zeker) door de radio een reportage over een nieuwe politieke partij: de partij voor de planten. Dat planten ook gevoelens hadden. Na enige droge opmerkingen over ‘aandacht voor voedsel’ ‘zelfvoorzienende kwaliteiten’ en ‘belang van een agrarische cultuur’ kwam het schaamteloos over de lippen van de partijvoorzitter:

“Eigen planten eerst”.